لقاح خارج رحمی (IVF) چیست؟
IVF در شرایط زیر به‌طور خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد:
انسداد یا آسیب به لوله‌های فالوپ: زمانی که لوله‌های فالوپ زن بسته یا آسیب‌دیده‌اند، IVF می‌تواند گزینه مناسبی برای باروری باشد.
ناباروری با علت ناشناخته: در مواردی که علت ناباروری مشخص نیست، IVF می‌تواند شانس بارداری را افزایش دهد.
مشکلات تخمک‌گذاری: در زنانی که به طور منظم تخمک‌گذاری نمی‌کنند یا تعداد تخمک‌های آنها کم است.
ناباروری مردانه: در شرایطی که تعداد اسپرم کم است، تحرک اسپرم ضعیف است، یا اسپرم‌های مرد قادر به رسیدن به تخمک نیستند.
استفاده از تخمک یا اسپرم اهدایی: زمانی که از تخمک یا اسپرم اهدایی برای بارداری استفاده می‌شود.
استفاده از جنین منجمد: در مواردی که جنین‌های منجمد از دوره‌های قبلی درمان ناباروری وجود دارند و برای بارداری بعدی استفاده می‌شوند.
لقاح خارج رحمی یا IVF (In Vitro Fertilization) یک روش کمک‌باروری است که طی آن تخمک و اسپرم در محیط آزمایشگاهی خارج از بدن زن لقاح می‌یابند. این روش به‌ویژه برای زوج‌هایی استفاده می‌شود که با مشکلات ناباروری مواجه هستند و به طور طبیعی قادر به باردار شدن نیستند. IVF به ایجاد شرایطی کمک می‌کند که در آن تخمک و اسپرم با یکدیگر ترکیب شده و جنین تشکیل شود. پس از آن، جنین به رحم زن منتقل می‌شود تا بارداری طبیعی آغاز گردد.
مراحل انجام IVF
تشخیص و بررسی علت ناباروری: قبل از شروع IVF، آزمایشات و بررسی های لازم را برای تشخیص علت ناباروری انجام می‌شود.
تحریک تخمدان‌ها: داروهای هورمونی به زن تجویز می‌شود تا تخمدان‌ها را تحریک کرده و چندین تخمک بالغ تولید کنند. این مرحله معمولاً بین 10 تا 14 روز طول می‌کشد و به منظور افزایش شانس لقاح موفق انجام می‌شود.
جمع‌آوری تخمک‌ها: پس از رسیدن تخمک‌ها به بلوغ، تخمک‌ها با استفاده از یک سوزن مخصوص و تحت هدایت سونوگرافی از تخمدان‌ها جمع‌آوری می‌شوند. این فرآیند به نام پانکچر تخمدان شناخته می‌شود و تحت بی‌حسی موضعی یا عمومی انجام می‌گردد.
لقاح در آزمایشگاه: تخمک‌های جمع‌آوری‌شده با اسپرم‌های تهیه‌شده از مرد در محیط آزمایشگاهی ترکیب می‌شوند. لقاح به صورت طبیعی در ظرف‌های کشت آزمایشگاهی انجام می‌شود و تخمک‌های بارور شده شروع به تقسیم سلولی و تشکیل جنین می‌کنند.
کشت و رشد جنین‌ها: جنین‌های حاصل از لقاح در محیط‌های کشت خاص به مدت چند روز رشد می‌کنند. طی این مدت، جنین‌شناسان جنین‌ها را از نظر کیفیت و پیشرفت بررسی کرده و بهترین جنین‌ها را برای انتقال به رحم انتخاب می‌کنند.
انتقال جنین به رحم: پس از چند روز، جنین‌های سالم و باکیفیت به رحم زن منتقل می‌شوند. این مرحله با استفاده از یک کاتتر نازک انجام می‌شود و نیاز به جراحی یا بیهوشی ندارد. اگر جنین به درستی به دیواره رحم بچسبد، بارداری آغاز می‌شود.
مزایای IVF
موفقیت در ناباروری‌های مختلف: IVF به‌عنوان یک روش مؤثر در درمان ناباروری‌هایی که به سایر روش‌ها پاسخ نداده‌اند، شناخته می‌شود.
قابلیت استفاده از تخمک، اسپرم یا جنین اهدایی: این روش امکان استفاده از تخمک، اسپرم، یا جنین اهدایی را فراهم می‌کند.
گزینه‌ای برای زوج‌های دارای مشکلات پیچیده ناباروری: IVF می‌تواند در موارد ناباروری با علت ناشناخته یا مواردی که چندین عامل ناباروری وجود دارد، موفق باشد.
تشخیص و پیشگیری از بیماری‌های ژنتیکی: با استفاده از روش‌هایی مانند تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD)، می‌توان جنین‌ها را از نظر ناهنجاری‌های ژنتیکی بررسی کرد.
پروسه درمان IVF
تفاوت روش‌های IVF , ICSI
لقاح خارج رحمی (IVF) و تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسم تخمک (ICSI) هر دو روش‌های پیشرفته کمک‌باروری هستند که برای افزایش شانس بارداری در زوج‌هایی که با مشکلات ناباروری مواجه هستند، استفاده می‌شوند. با این حال، این دو روش تفاوت‌های کلیدی در نحوه انجام و موارد استفاده دارند.
در روش IVF، تخمک‌ها و اسپرم‌ها در محیط آزمایشگاهی در شرایط کنترل‌شده قرار داده می‌شوند تا به‌طور طبیعی لقاح یابند. اسپرم‌ها باید به‌طور فعال به تخمک نفوذ کرده و آن را بارور کنند. به عبارت دیگر، لقاح به‌صورت طبیعی و بدون مداخله مستقیم انجام می‌شود.
IVF برای زنانی که با مشکلات ناباروری مواجه هستند، مانند انسداد یا آسیب لوله‌های فالوپ، اختلالات تخمک‌گذاری، یا ناباروری با علت ناشناخته . و همچنین زمانی که کیفیت اسپرم مناسب است و نیازی به تزریق مستقیم اسپرم به تخمک وجود ندارد.
در روش ICSI، یک اسپرم به‌طور مستقیم به داخل سیتوپلاسم تخمک تزریق می‌شود. این روش برای اطمینان از لقاح در مواردی که اسپرم نمی‌تواند به‌طور طبیعی به تخمک نفوذ کند یا تعداد و کیفیت اسپرم پایین است، استفاده می‌شود.
ICSI به‌ویژه برای مردانی با مشکلات شدید ناباروری، مانند تعداد بسیار کم اسپرم، تحرک ضعیف اسپرم، یا شکل غیرطبیعی اسپرم استفاده می‌شود.و همچنین در مواردی که شکست مکرر در لقاح با روش IVF رخ داده است یا اسپرم‌های منجمد با کیفیت پایین استفاده می‌شوند.
میزان موفقیت IVF به کیفیت تخمک و اسپرم و سایر عوامل وابسته است، اما ICSI در موارد ناباروری مردانه موفقیت بالاتری دارد زیرا اسپرم مستقیماً به تخمک تزریق می‌شود.
از نظر هزینه و پیچیدگی، ICSI به دلیل استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر گران‌تر و پیچیده‌تر است، در حالی که IVF فرآیند ساده‌تری دارد.
هرچند که هر دو روش ایمن هستند، IVF ممکن است عوارضی مانند تحریک تخمدان و بارداری چندقلو داشته باشد، در حالی که ICSI خطر کمی برای مشکلات ژنتیکی دارد.
هر دو روش IVF و ICSI ابزارهای مؤثری برای درمان ناباروری هستند و بسته به نوع و شدت مشکلات ناباروری، یکی از این روش‌ها ممکن است مناسب‌تر باشد. انتخاب بین این دو روش باید با توجه به شرایط فردی هر زوج و پس از مشاوره با پزشک متخصص انجام شود.
لقاح خارج رحمی (IVF) به‌عنوان یک روش استاندارد برای بسیاری از موارد ناباروری مناسب است، در حالی که ICSI بیشتر در مواردی که مشکلات جدی در اسپرم وجود دارد، توصیه می‌شود.